Zapomniane Królestwo Polskie.

Królestwo Polskie, zwane też kongresowym istniało w latach 1815–1918.

Mało kto pamięta tę początkowo monarchię konstytucyjną, ze stolicą w Warszawie i językami urzędowymi polskim i rosyjskim; od 1867 tylko rosyjskim.
Królestwo Polskie powstało w wyniku kongresu wiedeńskiego 1815 (stąd zwane było powszechnie Kongresówką) i stanowiło monarchię konstytucyjną (1815-1831), a później część Rosji (1832-1918). Głową Państwa formalnie był król Polski, chociaż koronacji faktycznie dokonał tylko jeden Car Rosji – Mikołaj I. Ciekawostką dla wielu może być to, że ostatnią „głową terytorium” był Lew Kamieniew – Przewodniczący Centralnego Komitetu Wykonawczego Rosyjskiej SFRR, a ostatnim szefem rządu nie kto inny jak sam Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych – Włodzimierz Lenin.

Początkiem K.P. był akt końcowy kongresu wiedeńskiego tworzący to Królestwo z ziem Księstwa Warszawskiego (16 czerwca 1815), a końcem Cesja terytorium na podstawie traktatu brzeskiego, której dokonała Rosja na rzecz państw centralnych 3 marca 1918.

Do 1831 K.P. posiadało własną konstytucję, własną walutę (złoty), własny sejm, własny (polski) język urzędowy.

Po upadku Powstania Listopadowego, 26 lutego 1832 roku car Mikołaj I Romanow zniósł konstytucję Królestwa, zastępując ją tzw.„Statutem Organicznym”, który likwidował Sejm i samodzielną armię, znosił unię międzypaństwową i włączył Królestwo do cesarstwa na zasadzie autonomii administracyjnej. Przywrócony został urząd namiestnika sprawującego władzę cywilną i wojskową.

W latach 1832–1918 Królestwo Polskie było integralną częścią Imperium Rosyjskiego (choć cesarze rosyjscy nosili tytuł króla Polski i reprezentowali ich namiestnicy). K.P. posiadało stopniowo ograniczaną autonomię. W roku 1874 wprowadzono nazwę Kraj Przywiślański.

W szkołach uczą nas o powstaniach listopadowym i styczniowym, o wywózkach kibitkami na Sybir, o szalejącej rusyfikacji. Często też mowa o nędzy gospodarczej, oświatowej i kulturalnej pod zaborem rosyjskim. Powstaje zatem pytanie – jak i za co, ci ciemiężeni biedacy stworzyli takie arcydzieła jak zbudowany w czasie 2 lat gmach główny Politechniki warszawskiej (perłę secesji światowej klasy), podziwiane do dziś arcydzieło techniki, czyli warszawskie filtry, wodociągi i kanalizację i dlaczego zakwitła na jakiś czas przemysłowa gwiazda Łodzi? Skąd wzięło się ponad 1000 telefonów w Warszawie 1887? Nie bez kozery są też pytania: jakim cudem pod tą „straszną” cenzurą mogli tworzyć najwybitniejsi twórcy polskiej kultury w tym Sienkiewicz, Prus, Moniuszko i inni?

No i jakim kryzysem trzeba tłumaczyć nagłe przyspieszenie tempa wzrostu ilości ludność Królestwa Polskiego (patrz rys. poniżej – dane za Wikipedią)

Zabór rosyjski z pewnością dla wielu nie był rajem. Chociaż – na tym tle warto zastanowić się nad zniesieniem pańszczyzny, które w Królestwie Polskim wprowadzono w 1864 jako represję po powstaniu styczniowym. Jednak dla kogo była to represja? Dla chłopów? A może K.P. było jednym ze europejskich skansenów feudalizmu, skoro pańszczyznę zniesiono w samej Rosji w 1861, zaś w zaborach – austryjackim 1848, a w Prusach w 1811 i w 1850?

Królestwo Polskie formalnie istniało 103 lata. Zaczęło się fikcyjną autonomią i skończyło fikcyjnym bytem. Już w 1915 roku terytorium K.P. zajęły wojska niemieckie i austro-węgierskie. Niemniej jednak, pomimo abdykacji cesarza Mikołaja II w dniu 15 marca 1917 roku, fikcja prawna tronu rosyjsko-polskiego funkcjonowała do 14 września 1917 roku, kiedy to Rząd Tymczasowy Rosji proklamował republikę. W 1917 r., w okresie od 28 marca do 23 grudnia, przy rządzie Rosji (od 7 listopada 1917 Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej) istniała Komisja Likwidacyjna do spraw Królestwa Polskiego, powołana m.in. w celu rozwiązania aparatu administracyjnego, ewakuowanego z terenu Królestwa.
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka zrzekła się roszczeń do terytorium Królestwa Polskiego na podstawie artykułu 3 traktatu pokojowego zawartego 3 marca 1918 roku w Brześciu Litewskim pomiędzy państwami centralnymi a Rosją, zgodnie z którym Niemcy i Austro-Węgry miały ustalić los tych terytoriów w porozumieniu z ich ludnością.